Tematem ostatniego wpisu z serii EnteringFathering, poświęconej przeżyciom mężczyzn, którzy zostali ojcami, są doświadczane przez nich pozytywne aspekty ojcostwa. Bazując na przeglądzie ponad dwudziestu badań, w których udział wzięli świeżo upieczeni ojcowie, można wskazać na kilka takich kwestii. Po pierwsze, ojcowie, którzy zaangażowali się w budowanie relacji z dzieckiem doświadczają jej jako czegoś nagradzającego oraz dającego dużo przyjemności i radości. Po drugie, dla doświadczania ojcostwa jako czegoś pozytywnego istotna wydaje się akceptacja zmian, jakie zachodzą w życiu po zostaniu rodzicem oraz poczucie, że udało się do tych zmian dobrze zaadaptować. I w końcu, bardzo ważnym pozytywnym aspektem zostania ojcem, na jaki wskazują mężczyźni jest doświadczeniem współpracy z partnerką i „bycia razem” wobec nowych wyzwań.
Relacja warta wysiłku
Pierwsze pozytywne doświadczenia związane z ojcostwem mężczyźni raportują już w okresie ciąży. Wśród tych, którzy bardzo czekali na zostanie rodzicem, wiele radości często sprawia samo dowiedzenie się o ciąży, a później możliwość nawiązywania więzi prenatalnej z dzieckiem – uświadamianie sobie jego obecności, obserwowanie go na USG, mówienie do niego, myślenie o nim. Te doświadczenia opisywane przez młodych ojców są bardzo spójne z tym, co inne badania pokazują na temat znaczenia budowania więzi prenatalnej, jako czegoś co sprzyja zacieśnianiu relacji i pozytywnemu przeżywaniu ojcostwa.
Dla pozytywnego przeżywania pierwszych miesięcy z małym dzieckiem istotne dla ojców jest spojrzenie na ten wymagający czas w kontekście szerszej całości. Nie negują oni tego, że opieka nad maluchem bywa bardzo męcząca i, że ich życie nierzadko wywróciło się do góry nogami. Ale spostrzegają ten wysiłek jako inwestycję na rzecz posiadania dobrej relacji z dzieckiem w przyszłości, możliwości zyskania zaufania i bycia dla dziecka ważną osobą. Bardzo nagradzające są dla nich w tym kontekście pierwsze momenty, w których dziecko zaczyna nawiązywać jakiś kontakt – gestem, uśmiechem, gaworzeniem. Doświadczenie tego, że dziecko dobrze się z nimi czuje, jest otwarte na kontakt i ma ochotę spędzać z nimi czas jest dla młodych ojców bardzo cenne i pozwala im dostrzec sens wysiłku wkładanego w budowanie tej więzi. Takie momenty bardzo wzmacniają zaangażowanie ojców i są dla nich swoistą nagrodą za poniesiony wraz z partnerką trud.
Ojcowie wskazują też na wiele momentów, które są dla nich przyjemne same w sobie. Zabawa z dzieckiem, możliwość obserwowania jego rozwoju i towarzyszenia dziecku w tym, bliskość fizyczna (np. podczas karmienia albo usypiania), wspomniane już pierwsze świadome inicjowanie kontaktu przez dziecko, jego gaworzenie i śmiech. To tylko niektóre z doświadczeń, o których młodzi ojcowie opowiadają jako o czymś bardzo pozytywnym i przyjemnym. Osobiście, czytając transkrypcje licznych wywiadów z ojcami, urzeka mnie w nich taka gotowość opowiadania o swoich emocjach i przyznania się do nich, np. powiedzenia po prostu, że „uwielbia się uczucie, kiedy dziecko spokojnie wtula się w moją klatkę piersiową i spokojnie oddycha”.
Dla mężczyzn, którzy zostali ojcami pozytywne doświadczenia związane z wchodzeniem w nową rolę dotyczą także zyskiwania nowych umiejętności i wynikającego z tego poczucia „ogarniania”. Co istotne, bardzo często podkreślają on iw tym kontekście, jak istotne jest zaangażowanie się relację z dzieckiem i opiekę nad nim już od pierwszych chwil. Wielu ojców zwraca uwagę na to, że dzięki temu, że od początku kąpali, przewijali i usypiali dziecko oraz zajmowali się nim i bawili się z nim, czują się pewniej w tej relacji i lepiej sobie radzą. I to jest dla nich źródłem dumy i satysfakcji. Zaangażowanie daje szansę na pozytywne doświadczenia. Dobrze obrazują to dwie wypowiedzi samych ojców przywołane w analizowanych badaniach: „im bardziej się zaangażujesz, tym bardziej jest to nagradzające”, „tutaj chodzi o doświadczenie, wraz z nim przychodzi poczucie pewności”. Warto też podkreślić, że w tym kontekście ojcowie jako coś bardzo pomocnego wskazywali możliwość zostania w domu i skorzystania z różnych form urlopów i okresowego wyłączenia się z aktywności zawodowej. Wyraźnie pokazuje to, że korzystanie z urlopów ojcowskich, czy też podzielenie się urlopem rodzicielskim może sprzyjać zaangażowaniu w ojcostwo i doświadczaniu go jako coś bardziej pozytywnego.
Rozpoznanie trudności i przystosowanie się do nich
Co ciekawe, w kontekście pozytywnych doświadczeń związanych z ojcostwem mężczyźni wiele uwagi poświęcali… trudnościom. Choć raczej przez pryzmat radzenia sobie z nimi, przygotowania się i świadomości tego, jakie zmiany ich czekają. Wielu z nich podkreśla, że różne rzeczy są trudne i wiele aspektów życia ulega przemianie, ale akceptują to, byli tego świadomi i dzięki temu nie odbierają tego, jako coś negatywnego. Dotyczy to m.in. zmian w relacji z partnerką, większego obciążenia różnymi obowiązkami, konieczności przeorganizowania codziennego funkcjonowania, czy też po prostu doświadczania zmęczenia i rozmaitych nieprzyjemnych emocji. Młodzi ojcowie zaznaczają, że gdyby nie byli wcześniej świadomi, że tak to może wyglądać, to trudno byłoby im przeżywać rodzicielstwo jako coś pozytywnego, bo skupialiby się na doświadczanych ograniczeniach i uciążliwościach. Jak widać, ogromne znaczenie ma tutaj nastawienie oraz przygotowanie się. Także w kontekście urealnienia oczekiwań i uświadomienia sobie, jak to wszystko może wyglądać. Ważne jest zatem, żeby ojcowie mieli możliwość zyskania takiej realistycznej perspektywy – czy to dzięki rozmowom z innymi ojcami, czy też w ramach jakichś dedykowanych im zajęć.
Działanie w partnerstwie
Pozytywne przeżywanie wejścia w rolę ojca bardzo wspiera bycie w tym razem z partnerką. Wielu młodych ojców podkreśla znaczenie tego, żeby przygotować się do rodzicielstwa jako para i wspólnie stawiać czoła kolejnym wyzwaniom. Warto podkreślić, że jako niezwykle pomocne część mężczyzn wskazuje rozmowy odbyte jeszcze w okresie ciąży. Jak sami zaznaczają, umożliwiło to im [wraz z partnerką] lepsze poznanie wzajemnych nadziei, obaw i oczekiwań oraz „rozbrojenie” różnych potencjalnych trudności. Warto zatem zachęcać rodziców oczekujących na narodzenie dziecka, aby szukali czasu na takie rozmowy, gdyż, jak widać, może to procentować w przyszłości.
Duże znaczenie dla pozytywnego przeżywania ojcostwa przez mężczyzn ma elastyczne dzielenie się obowiązkami z partnerką i szukanie rozwiązań, które będą najlepsze dla danej pary na ten konkretny moment. Czasem oznacza to przejęcie większej części obowiązków przez mężczyznę, a czasem przez kobietę (na przykład, żeby któraś ze stron mogła odpocząć fizycznie i psychiczne). Dzielenie się obowiązkami związanymi z opieką nad dzieckiem sprzyja też nabywaniu umiejętności i daje przestrzeń do wzajemnego wspierania się, dzielenia się swoimi obserwacjami i doświadczeniami (np. dot. tego, co dziecko ostatnio lubi albo co jest dla niego szczególnie wymagające).
Jak widać, ojcostwo, choć związane z wieloma trudnościami i wyrzeczeniami, może dawać też wiele pozytywnych doświadczeń, być źródłem satysfakcji, dumy i radości. Warto podkreślić, że w przeżyciach wielu młodych ojców tym, co otwiera drogę do takiego pozytywnego przeżywania ojcostwa jest wczesne zaangażowanie się w relację z dzieckiem, aktywny udział w opiece nad nim, posiadanie realistycznego obrazu rodzicielstwa oraz partnerstwo w związku.
Nie chcesz przegapić nowych wpisów?
Zapisz się i bądź na bieżąco!
Father_ing 