#4 TATA WSPIERA… rozwój społeczny

Jako ludzie jesteśmy istotami społecznymi – przebywanie wśród innych osób to nasze naturalne środowisko funkcjonowania i rozwoju. Dotyczy to także małych dzieci. Aby w przyszłości mogły one odnaleźć się w zawiłym świecie stosunków międzyludzkich i zasad społecznych, potrzebują od początku adekwatnego wsparcia swoich rodziców. Jednym z głównych wzorców dla relacji, które nawiązujemy w naszym życiu jest więź z rodzicami. Dlatego podstawą wspierania rozwoju społecznego dziecka jest budowanie dobrej, opartej na bliskości i zaufaniu więzi z nim. Tak, aby przy swoich rodzicach, zarówno mamie jak i tacie, czuło się bezpiecznie i ufało im. Tata może już od pierwszych dni zapewnić swojemu dziecku poczucie bezpieczeństwa i wspierać jego zaufania do siebie samego i świata.

Oprócz budowania relacji z innymi ludźmi, rozwój społeczny wiąże się także z poznawaniem różnorodności świata a także panujących w nim zasad oraz zwyczajów. To, co nowe i nieznane, może z początku wzbudzać u dziecka niepokój albo lęk. Będąc blisko rodzica, któremu ufa, łatwiej mu poznawać nowe rzeczy, nowych ludzi i eksplorować świat. Będąc ojcem, możemy stanowić dla dziecka swoisty „pomost” do nawiązywania relacji z innymi ludźmi oraz wchodzenia w świat poza domem. Dotyczy to na przykład miejsc publicznych, rozmaitych instytucji a także żłobka, przedszkola i szkoły. W nowych miejscach i wobec nowych osób dzieci często próbują zorientować się, czy jest to bezpieczne. Zwracają przy tym uwagę na nasze, rodziców, reakcje. Jeśli jako ojcowie jesteśmy spokojni i opanowani (na przykład podczas odprowadzania dziecka do przedszkola albo przy okazji wizyty u jakichś znajomych), dziecko szybciej zaufa, że jest to dobre i bezpieczne miejsce, gdzie może czuć się swobodnie.

Ważnym elementem rozwoju społecznego jest opanowywanie przez dziecko różnych form komunikowania się – gestów, słów, mimiki. Dotyczy to zarówno nadawania komunikatów jak i ich odbierania i rozumienia. Pomagając dziecku rozszerzyć jego wiedzę o świecie (np. nazywając miejsca, osoby, emocje, zachowania), wspieramy jego rozwój społeczny i orientację w otoczeniu. Okazją do tego są codzienne wspólne aktywności, działania w domu czy ogrodzie a także wyjścia w różne miejsca.

A teraz chciałbym się podzielić kilkoma propozycjami, w jaki sposób tata może wspierać rozwój społeczny dziecka. Te propozycje podzielę na aktywności dedykowane dzieciom w trzech grupach wiekowych: poniżej 1. roku życia, od 1 do 3 lat i od 3. do 5. r.ż.

Wspieranie rozwoju społecznego dzieci poniżej 1. r.ż.

1) Nie oddalaj się od dziecka bez poinformowania go o tym („Tata idzie do łazienki i zaraz do Ciebie wróci”) a po powrocie powiedz dziecku, że już jesteś przy nim i, że dzielnie dało sobie radę.
2) Gdy Twoje dziecko płacze, daj mu możliwość przytulenia się i ukojenia przy Tobie. Jeśli nie możesz wziąć go na ręce w danym momencie, staraj się spokojnie i czule do niego mówić.
3) Pamiętaj, że dziecko wyczuwa Twoje emocje – będąc w nowym miejscu staraj się być zrelaksowany, zachować pogodny wyraz twarzy i spokojny ton głosu – w ten sposób dajesz dziecku sygnał, że sytuacja jest bezpieczne.
4) Warto by dziecko możliwie szybko miało stały kontakt z różnymi, bliskimi Waszej rodzinie osobami – to dla niego okazja do budowania nowych relacji i oswajania się z tymi osobami, dzięki czemu w przyszłości będzie się przy nich czuło bezpieczniejsze (np. zostając samemu z dziadkami albo ciocią/ wujkiem).
5) Jeśli na jakiś czas ktoś inny przejmuje opiekę nad dzieckiem (np. dziadkowie albo niania), ustalcie, żeby ta osoba przestrzegała znanych dziecku rytuałów (np. pora kąpania, czytanie bajki przed snem itp.).

Wspieranie rozwoju społecznego dzieci w wieku od 1. do 3. r.ż.

1) Gdy dziecko przebywa wśród rówieśników, zwracaj uwagę na jego zachowanie, pokazując jakie formy kontaktu (np. intensywność głaskania drugiego dziecka) są dopuszczalne i komfortowe dla innych.
2) Warto towarzyszyć dziecku podczas aktywności na placu zabaw – po pierwsze, czuje się wtedy bezpieczniej, gdy jesteś w pobliżu; po drugie, możesz być dla niego pomocą w jakiejś kryzysowej sytuacji.
3) Podczas wspólnych spacerów opowiadaj dziecku o tym, gdzie jesteście, co mijacie i co dzieje się dookoła – pomoże mu to lepiej zorientować się w przestrzeni, poznać nowe słowa oraz zasady funkcjonowania różnych rzeczy (np. co się dzieje na budowie albo w sklepie).
4) Jeśli macie krewnych albo znajomych, których dzieci są w podobnym wieku, warto co jakiś czas zorganizować wspólny piknik albo wizyty u siebie w domu – dla dziecka to okazja do poznawania nowych osób i doświadczania różnorodności (miejsc, ludzi, sposobu bycia, zachowania itd.).
5) Zabawy przed lustrem to dla dziecka okazja do poznania siebie i drugiej osoby – może doświadczyć tego, że pomiędzy ludźmi są zarówno podobieństwa (np. oboje macie pępek) jak i różnice (np. kolor włosów czy oczu, wielkość nosa itp.).

Wspieranie rozwoju społecznego dzieci w wieku od 3. do 5. r.ż.

1) Wspólna przejażdżka autobusem lub tramwajem to okazja do poznania panujących tam zasad (zarówno związanych z koniecznością zakupu i skasowania biletu, jak i kultury podróżowania).
2) Mniejsze i większe rodzinne wycieczki to dla dziecka nie lada atrakcja i sposób na doświadczanie różnorodności świata. Celem takiej wycieczki może być jakieś muzeum, skansen, ciekawy obiekt historyczny albo wartościowe przyrodniczo miejsce.
3) Wprowadzaj dziecko w świat rodzinnych relacji, na przykład dając mu znać, że dziś jakiś członek rodziny ma urodziny i zadzwonicie do niego, żeby złożyć życzenia.
4) Pokaż dziecku Wasze rodzinne fotografie. Przeglądanie albumu i słuchanie historii o różnych członkach rodziny albo Waszych doświadczeniach z przeszłości to może być ciekawa alternatywa dla czytania bajki.
5) Możesz wraz z dzieckiem zrobić kolaże/ plakaty albo teczki dotyczące różnych miejsc i sytuacji – np. przedszkola, autobusu, placu budowy, czy sklepu. Wspólne przyklejanie fotografii, rysowanie i opisywanie, co dzieje się w danym miejscu to sposobność do utrwalenia wiedzy o otaczającej dziecko rzeczywistości.

To tylko kilka pomysłów dla dzieci w różnym wieku, ale mam nadzieję, że będą one dla Was pomocne w ojcowskiej codzienności. Jako ojcowie możemy na wiele sposobów wspierać rozwój poznawczy naszych dzieci – już od pierwszych dni jego życia. Jeśli macie jakieś swoje sposoby i pomysły w tym obszarze, koniecznie dajcie znać!